U zbirkama NOB-a u Istorijskom muzeju na Cetinju nedostaje 324 eksponata. To je utvrđeno revizijom muzejskog materijala i muzejske dokumentacije Narodnog muzeja Crne Gore (NMCG). Kako se navodi u Izvještaju Državne komisije koja je nadzirala posao, revizioni postupak je započet 2018. godine, a u Istorijskom muzeju obuhvaćene su: Zbirka materijala NOB-a, Zbirka fotografija NOB-a, Zbirka dokumenata NOB-a, fotokopije Zbirke dokumenata NOB-a, i Biblioteka NOB-a, koje se prema inventarnim knjigama čuvaju u Istorijskom muzeju.
– Po karakteru i strukturi, fond je raznovrstan, sastoji se od fotografija, kopija, originalnih dokumenta, trodimenzionalnih predmeta poput oružja iz Drugog svjetskog rata, ordenja, arheološkog materijala i umjetničkih radova – stoji u Izvještaju.
Reviziona komisija je zaključila u odnosu na postojeću muzejsku dokumentaciju da u zbirci NOB-a 34 muzejska predmeta nijesu vraćena vlasniku, a da nedostaje 324 predmeta za koje postoji muzejska dokumentacija (Zbirka Fotografija, originalnih dokumenata i fotokopija NOB-a).
Navodi se i da revizionoj komisiji nije poznato kada su predmeti nestali, osim za kameno koplje „koje je prema knjizi inventara Državnog muzeja nestalo 9. septembra 1967. i fotografija III-83 „Govor Mitra Bakića poslije oslobođenja Berana” koju je prema knjizi inventara Fotografije III odnio „drug Moša Pijade”.
U trećem Izvještaju Državne komisije se navodi nedostatak od osam pištolja i 10 primjeraka teškog naoružanja.
„Dopunom br. 01-489/3 od 6. oktobra ova reviziona komisija zaključuje da je revizijom utvrđeno da nedostaju 324 predmeta, kao i da je „tokom 2020. godine pronađen telefon inv. 489 iz Zbirke NOB-a, koji se u izvještaju nalazi u kategoriji Nedostajući predmeti za koje postoji muzejska dokumentacija”.
Neophodan je konzervatorski tretman za 637 eksponata. U Zaključcima izvještaja se navodi da se revizija u bivšem Muzeju NOB-a radila na osnovu dvije inventarne knjige, te da je „ključno da se završi Muzej NOB-a”, kao i da postoji više inventarnih knjiga.
– U prethodnom revizionom postupku jedan manji dio je numerički završen. Inventarna knjiga koja sadrži 847 predmeta, inventarni brojevi su popisani, i došlo je do nekih manjih manjkova, koji su smješteni u centralnom depou. Ovaj materijal je specifičan u odnosu na drugi materijal NOB-a jer sadrži naoružanje, ordenje itd. Drugi materijal NOB-a koji je u potkrovlju, su uglavnom kopije originalnih dokumenata i fotografije između dva rata i iz Drugog svjetskog rata”, stoji u izvještaju.
Državna komisija za nadzor nad postupkom revizije muzejskog materijala i muzejske dokumentacije Narodnog muzeja Crne Gore čine dr sc Radomir Jurić, muzejski savjetnik (predsjednik), Violeta Vujisić, načelnica Direkcije za unutrašnju kontrolu nad zaštitom tajnih podataka (Ministarstvo unutrašnjih poslova, Jelena Krivokapić, samostalna savjetnica u Kabinetu ministra unutrašnjih poslova), Senad Crnovršanin, načelnik Direkcije za normativne poslove i praćenje propisa iz oblasti lokalne samouprave (Ministarstvo javne uprave), Lidija Mašanović, načelnica Direkcije za IPA i druge međunarodne projekte (Ministarstvo pravde), etnolog mr Zorica Mrvaljević, istoričarka umjetnosti Anđa Kapičić, etnolog Nadežda Jabučanin, pravnica Silvana Radonjić, istoričar dr Slavko Burzanović i pravnica Valentina Vujović.
S.Ć.

---

Da je nestalo osam pištolja znalo se još 1962. godine
Tragom dopisa istražitelja Đoka Maslovarića od 02.04.1962. godine, dostavljenom u obraćanju 01/101 od 21.01.2019. godine, o 8 nestalih pištolja, predsjednik Komisije je stava da su ovi predmeti izgubljeni za muzejski fond Istorijskog muzeja.
Predsjednik Komisije iznosi mišljenje da se 10 od ukupno 13 navedenih neinventarisnih predmeta teškog naoružanja shodno Zapisniku o primopredaji naoružanja iz Vojne pošte Zelenika 1968. godine, Popisnom inventaru NOB-a iz 1971, godine, Zapisniku o primopredaji imovine NOB-a iz 1972. godine, Zapisniku o primopredaji imovine NOB-a iz 1975. godine i Popisnom inventaru NOB-a iz 1979, godine, dostavljenim u obraćanju od 14.12.2018. godine, ne može identifikovati. Jedan od tri identifikovana topa nalazi se u dvorištu Biljarde. Prema popisnom inventaru NOB-a iz 1971. godine, gdje su brojčano upisana dva predmeta austrougarskog teškog naoružanja, spoznaje se da se oni odnose na dva topa, koji se nalaze ispred zgrade Vojnog stana.


Poslednji inventar rađen 1972. godine
Istorijski muzej - Muzej NOB Fond muzeja NOB sastoji se iz dvije generacije knjiga inventara. Prva generacija knjiga inventara nastala je sa osnivanjem muzeja NOB-a, 1952. godine se sastoji iz četiri knjige koje se nalaze u Odjeljenju za dokumentaciju. Jedan dio prve generacije knjiga inventara Muzeja NOB-a pohranjen je u Bibliotečko-arhivskom odjeljenju. Druga generacija knjiga inventara nastala je kao rezultat procesa reinventarizacije 1972. godine, kada su razdvojeni trodimenzionalni od plošnih muzejskih materijala, što je kao rezultat dovelo do transformisanja zbirki/fonda, odnosno, reinventarisan je samo trodimenzionalni materijal u jednoj (novoj) knjizi inventara, dok je sve ostalo, zajedno sa pripadajućim im knjigama inventara preseljeno u Bibliotečko-arhivsko odjeljenje, navodi se u Izvještaju. Prijić prijavio da nema registra sa 1.400 dokumenata
Aleksandar Prijić je u dopisu od 10.03.1951. godine br. 145 zabilježio nedostatak registara sa oko 1.400 dokumenata, što dovodi do činjenice da je ovaj materijal pripadao Odjeljenju NOB-a Državnog muzeja. Na osnovu dopisa Rista Dragićevića od 18.03.1954. godine, dostavljenom u obraćanju br. 01/4536 od 14.12.2018. godine, o povraćaju predatog materijala Muzeja NOB-a i obrazloženju Stanislava Vujoševića, dostavljenom u obraćanju 01/8 od 09.01.2019. godine, o otuđenju od više oko 3.700 originalnih dokumenata, jer se pored navedenog broja, nije mogla prebrojati još jedna serija predatih dokumenata iz Muzeja NOB-a, predsjednik Komisije nema saznanje da su navedeni predmeti ikad vraćeni u prethodno vlasništvo niti da se nalaze u fondu Narodnog muzeja Crne Gore. Vujošević je zagovarao povraćaj ustupljenog materijala, s obzirom na oskudnost fonda, kojim je Muzej NOB-a raspolagao.